Schaken

Ja, ik ken de loop der stukken.Weet wat een toren mag, ken de sprong van het paard, de mogelijkheden van de loper en de plaats van het koningspaar. Maar dat ik kan schaken is te veel, veel te veel gezegd. Ik heb ooit wel eens een potje geschaakt met mijn broers, die konden het iets minder slecht dan ik. Zij konden een zet vooruit denken, ik een halve. Ik schaakte ooit een paar potjes met Gade. Dat werd geen succes. Niet dat er enig kwaliteitsverschil was. We bakten er beide weinig van, maar de spanning was haar te veel. Een ambitie die het kunnen ver overschreed.
Nee schaken heb ik weinig gedaan. Dammen des te meer. Nog hoor ik de stem van mijn moeder: “Een potje nog, Jan?” Het zoet van de overwinning was ook hier nauwelijks mijn deel. Damstenen en schaakstukken leiden samen met de bijbehorende borden een stoffig bestaan ergens in een diepe kast of achter die kast.
Ik zie de VPRO-documentaire ‘De stelling van Foreest‘. Die gaat over een gezin met zes kinderen die naast thuisonderwijs per dag ook nog vier uur schaakonderwijs krijgen. De oudste, nu 17, werd een jaar geleden Nederlands kampioen. Zij zusje, nu 8 jaar ook in haar categorie. De vader en  moeder zien het belang van een lager school niet in.De vader rechtvaardigt het thuisonderwijs door op te merken dat je maar nul vriendschappen uit die tijd overhoudt, dus wat mis je dan door niet naar school te gaan. Niets dus, volgens hem. De oudste zoon, de kampioen, zegt tot zijn twintigste door te gaan met professioneel schaken. Als hij dan nog niet bij de wereldtop hoort, denkt hij alsnog te gaan studeren.
De familie heeft iets beklemmends. Gevangen in torens, bewaakt door pionnen en paarden. Het lijkt of zij alleen maar via het schaken met elkaar kunnen communiceren in dat voor mij als leek onbegrijpelijke brabbeltaaltje van opeen volgende zetten: “1.d4 d5 2.c4.”
Ik heb geen thuisonderwijs gehad en las mijn moeder mij vroeg voor een potje dammen ging ik daar op in, als we daarna een spelletje zouden ganzenborden.