Evaluatie

Als wij aanbellen bij het hospice in Zutphen voel ik hoe ik iets moet wegslikken. Zoonlief en ik zijn ingegaan op de uitnodiging van de leiding van het hospice om met hen onze ervaringen uit te wisselen over de de tijd dat wij daar waren en Els er overleed. Dat is nu al weer bijna vier maanden geleden. Maar met even veel recht had ik kunnen schrijven pas vier maanden geleden. We worden opengedaan door een van de vrijwilligsters die vriendelijk vraagt voor wie wij komen. Het is duidelijk dat zij een van de namen van de gasten die er nu verblijven verwacht. Maar wij komen voor niemand meer. Vier maanden terug nog wel. Toen kwamen wij voor Els die er in alle berusting en in vol vertrouwen toen tien dagen de tijd voor nam om voorlopig afscheid van ons te nemen en wij van haar.
En nu blikken wij daar gedrieën op terug, de coördinatrice, Zoonlief en ik. En met onze verhalen over die dagen komt ook het verdriet weer even heftig opzetten. Even maar, want groter dan het verdriet is de bewondering voor hoe Els die dagen beleefde en ons zo een voorbeeld gaf hoe in volle overgave, zonder verzet maar vol vertrouwen te sterven.
Als ik naar buiten kijk zie ik dat de pergola waar zij zo graag onder lag al zijn bladeren verloren heeft en geen enkele beschutting meer zou kunnen bieden. Het zou nu ook, bedenk ik, veel te koud zijn om buiten te sterven. Els haar sterven hoort bij zomer, niet bij herfst.
Het is een mooi gesprek dat we met ons drieën voeren. Ook het huis kijkt vol warmte terug op die mooie tien dagen hier toen samen beleefden. Goed bedoeld vraagt de coördinatrice of we de kamer waar Els lag als ze met haar bed niet naar buiten was gereden nog willen zien. Zoonlief en ik bedanken daar beleefd voor. Een lege kamer, waar niets meer aan haar doet denken, nee. Ik ben vol van de herinnering aan haar en de tijd met haar hier in dit hospice. Dat is ons genoeg.
We nemen afscheid.  We rijden terug het leven in. “Het was goed zo,” zeg ik. “Het was goed zo,” zegt Zoonlief.