Bitterballen

Typisch Hollands: molens, klompen, tulpen, sinterklaas, hagelslag, nieuwe haring en natuurlijk ook bitterballen. Zelden heb ik ooit ergens een bitterballetje genuttigd zonder dat iemand in het gezelschap opmerkt dat een bitterbal zo typisch Nederlands is en dat ze die in het buitenland niet kennen. En vervolgens zal hij of zij, dat is onderdeel van de traditie, zijn tong aan de gefrituurde lekkernij branden en de andere gasten toevoegen op te passen omdat ze zo vreselijk heet zijn. Ik weet niet zeker of het buitenland geen weet heeft van een min of meer vergelijkbaar borrelhapje. Een kroket wordt wel herkend in de diverse vertaalprogramma’s, van croquette tot крокеты, maar het woord bitterbal blijft meestentijds onvertaald. Voor mij een bewijs dat het niet gekend wordt. In het Deens, Noors en Zweeds maken ze van een bitterbal een croquette, maar wij Nederlanders weten beter. Een kroket is geen bitterbal!
Ik kom op deze beschouwing over de bitterbal omdat ik vanmiddag wel drie bitterballen heb genuttigd, een keer mijn tong licht heb verbrand en van mijn buurman te horen kreeg dat een bitterbal zo op en top Hollandsch is. U begrijpt dat mijn dag niet meer stuk kan nu ik geconfronteerd ben met zoveel traditie en cultureel erfgoed. Een feestje, ontvangst of receptie is voor mij niet compleet als er geen bitterballetje wordt gepresenteerd, een bitterballetje dat gedoopt kan worden in een schaaltje mosterd waarin allengs de bijeenkomst vordert steeds meer kruimeltjes paneer achterblijven.
Ik kan ook geen bitterbal verorberen zonder daarbij terug te denken aan de vertegenwoordiger van de Bourgogne uit Frankrijk die jaren geleden op het gemeentehuis te gast was ter voorbereiding van een uitwisseling tussen Nijmegen en de Bourgogne. Dat was in de tijd dat dat nog straffeloos kon, zonder dat er gekird werd over snoepreisjes en dergelijke. Bij een werklunch werden in het stadhuis, toppunt van luxe, kroketten, de grote broer van de bitterbal geserveerd. Onze Franse gast sneed zijn kroket open en keek ons vragend aan en vroeg, zijn wenkbrauwen optrekkend, weifelend: “C’est à manger?” De gretigheid waarmee wij ons broodje kroket verorberden leek hem nauwelijks te overtuigen.